Türkiye İktisadi Girişim ve İş Ahlakı Derneği tarafından yapılan Türkiye İş Ahlakı Araştırması 2018 sonuçları, İstanbul Ticaret Odası’nda (İTO) açıklandı.
Rekabet Kurumu Başkanı Ömer Torlak, iş dünyasında artık 2000 ve sonrasında doğanların oluşturduğu Z kuşağının başa geçeceğini söyledi. Popüler kültürün de toplumda ve iş hayatında belirleyici olduğunu söyleyen Torlak, “KOBİ’lerde rekabet edebilme adına veya çarpık bir rekabet anlayışı içinde faaliyetlerini sürdürebilme adına, iş ahlakına aykırı bazı hususları meşrulaştırma çabasından söz edebiliriz. Bu, özellikle ekonomide olumsuz konjonktürün söz konusu olduğu dönemlerde daha fazla artabiliyor maalesef.” dedi.
Türkiye İş Ahlâkı Araştırma sonuçlarını bir sunumla anlatan Torlak, büyük ve küçük işletmelerin iş ahlâkı sorununu ele aldıklarını söyledi. Ömer Torlak, sorularda güncellemeye gittiklerini belirtirken, aile kurumundan beslenen bir ahlaki algının önemine işaret etti.
İş Dünyasında En Çok Karşılaşılan Sorun, Yalan Söyleme
Torlak, katılımcıların ahlaki anlayışlarıyla ilgili olarak şunları söyledi: “Cevap verenlerin çok önemli bir kısmının 3 yaklaşımda toplandığını görüyoruz. İdealist olanlar, ben merkezci olanlar ve adaletçi olanlar. Neredeyse cevap verenlerin 4’te 3’ü bu üç ahlaki anlayışa dağılıyor. En çok karşılaşılan iş ahlakı problemlerine genel olarak baktığımızda, yalan söyleme, aynı ürünü farklı fiyatlarla satmaya çalışma, aldatıcı reklam ve verilen sözlerin tutulmaması ilk dört sıradaki en çok algılanan ahlak problemleri olarak karşımıza çıkıyor.”
KOBİ’lerde ise iş ahlâkı problemlerinin, büyük şirketlere oranla daha fazla olduğuna değinen Torlak, insanların yıpratıcı rekabet piyasasını, yanlışları için meşrulaştırma yöntemi olarak kullandığını söyledi.
Kaytarma Oranı Yükselişte
Çalışanlarda iş ahlakı konusunda öne çıkan konuları sıralayan Torlak, “Çalışanlar açısından baktığımız zaman yalan yine birinci sırada karşımıza çıkıyor. İşe geç gelme, işin hakkını vermeme yine yüksek oranda algılanan iş ahlakı problemleri. Kaytarma, bir miktar önceki araştırmalara göre yükselmiş. Hırsızlık, rüşvet alma gibi konular ise çok daha az rastlandığı söylenen iş ahlakı problemleri.” dedi.
X neslinin Y nesline oranda daha az sorun algıladığını söyleyen Torlak, yaşlıların bazı konuları kanıksamış olabileceğini dile getirdi.
Yöneticiler kısmında da yalan söyleme ve sözünde durmama problemlerinin ön planda olduğunu belirten Ömer Torlak, bunların ardından ücret ve izin konularının geldiğine değindi.
Psikolojik Sermaye Düşüşte
Yıldız Teknik Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Nihat Erdoğmuş “İyimserliğin, umudun azaldığı yerlerde psikolojik sermaye düşer. Psikolojik sermaye düşünce de direnme gücü zayıflamaya başlıyor. Biraz sanki psikolojik sermaye düştü gibi görünüyor.” dedi.
Nesiller Arasındaki Farklılıklar
İstanbul Şehir Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Erkan Erdemir, nesiller konusunda bizdeki farklılıkların henüz batıdaki kadar olmadığını dile getirdi. Erdemir ayrıca, kriz ne kadar hızlı sarsarsa, kurumsallaşmış şirketlerin daha az etkilendiğini de ekledi.
Zenginlik Ölçütü
İTO Başkan Yardımcısı İsrafil Kuralay da ekonomiye ve ticarete, insanlık penceresinden bakma çabasının bir inisiyatif değil bir gereklilik olduğuna değindi. Kuralay “İnancımızın zenginlik ölçüsü kalpleri kazanmak iken, bugünün iktisadi şartlarında ülkelerin zenginlik ölçüsü, genellikle para birimleriyle ifade edilen kişi başı gelir rakamlarına indirgenmiş durumda.” ifadelerini kullandı.